Kennisbank

Alle thema's (34) Auteursrecht (20) Collectief beheer (7) Contracten (7) Fiscaal recht (3) Live (2) Merkenrecht (2) Muziek audiovisueel (3) Naburige rechten (12) Ondernemingsrecht (1) Platenfirma's (1) Productie (2) Regelgeving (7) Sociaal recht (2) Uitgevers (3)

  • Hoe verhouden exclusieve (vermogens)rechten zich tot vergoedingsrechten en uitzonderingen?

    In principe zijn vermogensrechten exclusief. Ze stellen de rechthebbende, en niemand anders, in staat om ‘ja’ of ‘nee’ te zeggen tegen het gebruik door derden van zijn werken, prestaties of vastleggingen. Maar die exclusiviteit is vatbaar voor inperkingen en eventueel ook uitzonderingen. In welke mate dat dat het geval is, verschilt van vermogensrecht tot vermogensrecht en naargelang de categorie van rechthebbenden.

    Exclusieve rechten laten de rechtenhouder dus toe om een bepaald gebruik van het voorwerp van zijn auteursrechten of naburige rechten al dan niet toe te staan. Bij toestemming bepaalt de rechthebbende autonoom ook de (financiële) voorwaarden voor het gebruik, eventueel na onderhandeling met de gebruiker.

    Vergoedingsrechten bieden de rechtenhouder in welomschreven gevallen een wettelijk gegarandeerde vergoeding, ook als hij zijn exclusief recht heeft overgedragen of er afstand van heeft gedaan, of als de wet bepaalt dat hij zijn toestemming tot het gebruik van het voorwerp van zijn auteursrechten of naburige rechten niet kan weigeren.

    Uitzonderingen op auteursrechten of naburige rechten ten slotte maken dat een rechtenhouder zijn recht eenvoudigweg niet kan inroepen. Ze zijn wettelijk afgelijnd in aantal en reikwijdte.

    In hoofdstuk 7 van deel I (van pp. 82 tot en met p. 100) van het boek Hier tekenen! (En let niet op de kleine lettertjes …) vind je meer toelichting bij dit onderscheid.

  • Zowel het auteursrecht als de naburige rechten kennen een morele en een vermogensrechtelijke component. Waarin zit hem het verschil?

    Morele rechten zijn gericht op de bescherming van het werk of de prestatie en op de erkenning van de auteur of de uitvoerende kunstenaar als titularis van de rechten op het werk of de prestatie. Ze zijn dus verbonden met de persoon van de maker of de vertolker. Producenten en omroeporganisaties beschikken dan ook niet over morele rechten.

    Vermogensrechten zijn gericht op de vergoeding voor de verwerving of het gebruik van het werk of de prestatie door een derde partij. Auteurs, uitvoerende kunstenaars, producenten en omroeporganisaties beschikken over vermogensrechten en kunnen die tot op bepaalde hoogte afstaan of overdragen. Vermogensrechten worden ook wel eens patrimoniale rechten genoemd omdat ze deel uitmaken van het vermogen of het patrimonium van de rechthebbende.

    In hoofdstuk 5 van deel I (pp. 56 tot en met 61) van het boek Hier tekenen! (En let niet op de kleine lettertjes …) worden morele rechten en vermogensrechten nader onder de loep genomen.

  • Wat houdt het zogenoemde ‘recht van beschikbaarstelling voor het publiek’ in?

    Dit vermogensrecht kwam er als gevolg van de internetrevolutie. In het zog daarvan dienden zich ongekende manieren van (re)productie, gebruik en verspreiding van artistieke content aan. Muziek en beeld bleken niet alleen in geluids- en audiovisuele dragers, maar ook in computerfiles gevat te kunnen worden. Die konden bovendien digitaal zonder kwaliteitsverlies gekopieerd en verspreid worden. En waar voordien een publiek niet kon ingrijpen in wat de programma-samensteller op radio of televisie op een bepaald tijdstip voorschotelde, werd dit tweerichtingsverkeer. Zo beslissen internauten vandaag autonoom wat ze qua beeld en klank tot zich willen nemen en waar en met welk toestel ze dat het beste uitkomt.

    Om een en ander onder het auteursrecht en de naburige rechten te kunnen vatten, werd een specifieke variant van het publieke mededelingsrecht in het leven geroepen: het recht van beschikbaarstelling voor het publiek (van een werk of een opgenomen prestatie) op zo’n manier dat dit werk of die prestatie voor leden van het publiek op een door hen individueel gekozen plaats en tijd toegankelijk is. Een hele mondvol legalese is dat, maar het onderscheid met een publiek dat louter ‘ontvangt’ en zelf niet kan ingrijpen op het getoonde of gespeelde mag duidelijk zijn. Een lineaire televisie-uitzending, een dj-set of een liveconcert vallen dan onder het klassieke publieke mededelingsrecht. Een podcast, het aanbod van de VRT-abonneeservice Net Gemist of een stream op Deezer zijn beschikbaarstellingen voor het publiek.

    Meer over het recht van beschikbaarstelling van beschikbaarstelling voor het publiek is te vinden op pp. 78 tot en met 81 van het boek Hier tekenen! (En let niet op de kleine lettertjes …).

  • Waar staat het distributierecht voor?

    Het distributierecht is een afgeleide van het reproductierecht (naast het publieke mededelingsrecht één van de twee basisvermogensrechten in het auteursrecht en de naburige rechten). Het maakt de auteur en de uitvoerende kunstenaar, maar ook de producent en de omroeporganisatie, meester over de mate en de manier van verspreiding van hun werken, prestaties, vastleggingen en uitzendingen. Zij alleen kunnen ertoe beslissen om hun realisaties aan te bieden aan het publiek via de distributiekanalen van hun keuze – met die beperking evenwel dat wanneer dat eenmaal gebeurd is in één lidstaat van de Europese Unie, ze van daaruit ook verder verspreid mogen worden naar andere EU-landen, via doorverkoop bijvoorbeeld. Op dat moment is het distributierecht met andere woorden ‘uitgeput’: het kan geen tweede keer meer worden ingeroepen. De uitputting heeft alleen betrekking op de overdracht van tastbare voorwerpen waarin beschermde werken, prestaties, vastleggingen of uitzendingen (of kopieën daarvan) zijn belichaamd, en dus niet op transacties via internet.

    Meer over het distributierecht is te vinden op pp. 77 en 78 van het boek Hier tekenen! (En let niet op de kleine lettertjes …).

  • Moet ik om een de tekst van een nummer te vertalen toestemming vragen aan de oorspronkelijke auteur?

    Ja, daarvoor is de voorafgaande (schriftelijke) toestemming van die auteur(s) of zijn c.q. hun uitgever(s) vereist. Eventueel zal een vertaler kunnen bedingen dat hem een deel van de auteursrechten op het vertaalde nummer toekomen. Zie evenwel ook het antwoord op de vraag ‘Moet ik om een cover of een vertaling uit te brengen toestemming vragen aan de oorspronkelijke auteur(s)?’, met name inzake release in de Verenigde Staten en Canada.

    Meer over het vertaalrecht is te vinden op p. 75 van het boek Hier tekenen! (En let niet op de kleine lettertjes …).

  • Moet ik om een nummer te coveren toestemming vragen aan de oorspronkelijke auteur?

    Het antwoord op die vraag verschilt naargelang het land waar het nummer wordt ge(re)produceerd of uitgevoerd.

    In België zal een arrangement dat structuur, harmonisch verloop (eventuele transpositie daargelaten), melodie en tekst van het gecoverde werk in grote lijnen respecteert niet beschouwd worden als een adaptatie (waarvoor in voorkomend geval wel degelijk toestemming van de auteur of zijn uitgever vereist zou zijn).

    In andere landen gaat men daar heel wat strenger mee om. In Frankrijk bijvoorbeeld, waar je al toestemming aan de rechthebbenden moet vragen als je nog maar aan de ritmiek van een bestaande song sleutelt. Let wel: voor vertaling van de tekst van een nummer is te allen tijde toestemming vereist.

    Meer hierover op p. 74 van het boek Hier tekenen! (En let niet op de kleine lettertjes …).

  • Wat is auteursrecht?

    Auteursrecht is het geheel van rechten van diegenen die een werk van letterkunde of kunst maken (regisseurs van audiovisuele werken, scenaristen, componisten, tekstschrijvers, toneelauteurs, architecten, choreografen, fotografen, romanciers, beeldhouwers, schilders …) – auteurs dus, ofwel natuurlijke personen die een werk creëren of scheppen.

    Voorwerp van het auteursrecht is ‘het werk’ (bijvoorbeeld een roman, een scenario, een muziekwerk, een choreografie, een foto …). De auteur beschikt over het exclusieve, bij wet geregelde recht om dat werk openbaar te maken en te verveelvoudigen.

    De beschermingstermijn die het auteursrecht biedt loopt tot zeventig jaar na het overlijden van de auteur (als er meerdere auteurs zijn: na het overlijden van de langstlevende).

    Meer over het wezen van het auteursrecht op pp. 44 tot en met 53 van het boek Hier tekenen! (En let niet op de kleine lettertjes …).

  • Worden inkomsten uit auteursrechten en naburige rechten boven het drempelbedrag van 70.220 euro (inkomsten 2023 – 64.070 euro voor inkomsten 2022) vanzelf als beroepsinkomsten gekwalificeerd?

    Nee. Het Hof van Cassatie bepaalde onder andere in een arrest van 10 november 2017 dat bedragen boven de bewuste drempel door de fiscus niet zomaar als beroepsinkomsten kunnen worden ingeschaald, louter omdat ze voortkomen uit de artistieke activiteiten van de auteur of de uitvoerende kunstenaar. Het hangt ervan af of de belastingplichtige die inkomsten voor de uitoefening van zijn beroepswerkzaamheid gebruikt of niet. Meer hierover op pp. 501 tot en met 504 van het boek Hier tekenen! (En let niet op de kleine lettertjes …).

Bestel het boek hier


Met de steun van
School of Arts Gent

KASK - School of Arts Gent